Een middag les bij mijn nieuwe fluitdocent

Inmiddels ben ik al weer bijna vier weken terug in Londen na de zomervakantie: een van de meest rustige en ontspannen zomers tot nu toe. Ik had uiteindelijk geen audities (geen uitnodigingen gehad), geen masterclass of zomercursus, geen orkestprojecten, dus weinig op het programma wat betreft muziek. De uitzonderingen waren een fluitles eind juli in Londen, dat werd ook meteen een lang weekend Londen met pap en mam met enkele mooie uitstapjes en concerten, en twee recitals aan het eind van de zomer in Sevenum en in Helmond georganiseerd samen met sopraan Rianne Wilbers en beide concerten waren een groot succes! Wat betreft muzikale uitdagingen waren er dus slechts twee in een periode van bijna drie maanden. Dat is extreem weinig vergeleken met het gekkenhuis van het eerste jaar in Londen en dus had ik de nodige rust en ontspanning, veel tijd voor familie en vrienden, een korte vakantie naar de Ardennen samen met Rianne en daarnaast heb ik enkele dagen per week gewerkt op het secretariaat bij Toverland. Dat betekende dan ook dat ik lang niet zoveel uren per dag fluit gestudeerd heb, soms zelfs enkele dagen niet en dat heeft me blijkbaar goed gedaan. In de eerste week dat ik terug was in Londen hoorde ik namelijk al van twee docenten dat mijn klank enorm vooruit was gegaan in de zomer, dat is natuurlijk mooi om te horen en de conclusie is dat rust en ontspanning op zijn tijd ook heel erg goed kan doen! Inmiddels is er van die rust weinig meer over, de eerste week in Londen was nog rustig maar nu zitten we weer in het ‘heetst van de strijd’: twee audities zitten er al op en morgen speel ik 2 concerten, maandag is de jaarlijkse onderlinge fluitcompetitie (Flute Prize), dinsdag speel ik in een masterclass, volgende maand staat de volgende auditie weer op het programma, dus daar gaan we weer, maar wel vol energie en goede moed!

Dit jaar heb ik naast Karen Jones (waarbij ik vorig jaar alle fluitlessen had) nog een tweede fluitdocent. Ik wilde graag ook een aantal uren bij iemand anders les volgen want dan krijg ik twee verschillende invalshoeken op mijn spel en dat kan soms verrassend zijn en veel meer opleveren voor de eigen vooruitgang. Ik prijs mezelf extreem gelukkig dat mijn tweede docent voor het komende jaar de wereldberoemde William Bennett (hij wordt door zijn kennissen ‘Wibb’ genoemd) is! Hij is een levende legende in de fluitwereld en heeft samen met de (ook wereldberoemde) Sir James Galway (Wibb noemt hem ‘Jimmy’) gestudeerd bij Marcel Moyse in Parijs. Moyse was weer een leerling van Taffanel en dit zijn twee namen die bekend staan als de grondleggers van de Franse (of zelfs internationale) fluitschool. Tot op de dag van vandaag leren fluitisten over de hele wereld hun speelmanieren en gebruiken ze de fluitmethodes geschreven door Moyse. Les krijgen van iemand die zo internationaal geroemd wordt als Wibb is op zich al een hele eer, maar als je je dan bedenkt dat deze man bijna 80 jaar oud is en zelf gestudeerd heeft bij de grote Moyse en ook nog al die verhalen en anekdotes weet te vertellen, dat is gewoon uitzonderlijk en heel erg bijzonder om dat nog mee te mogen maken!
Gisteren stond de eerste groepsles voor zijn studenten op het programma, van 2 tot 5 uur bij hem thuis, over de basisbeginselen van het fluitspelen aan de hand van de ’24 little melodic studies’ geschreven door Moyse. Voor Wibb en zijn studenten is dit een soort van ‘fluitbijbel’ waarin alle basisprincipes aan bod komen aan de hand van deze, op het eerste oog eenvoudige, melodieën.

We vertrokken met een aantal studenten samen vanuit de Academy naar zijn huis. Bij binnenkomst moesten we onze schoenen uitdoen en kregen we pantoffels (de hele gangkast stond er vol mee) voor in huis. We waren wat vroeg en moesten nog wachten op de andere studenten en dus kregen we eerst thee en iets lekkers aangeboden door zijn vrouw, Michie, in de keuken beneden. Een half uur later zaten we nog altijd in de keuken te wachten, Wibb was namelijk de muziekkamer nog in orde aan het maken en we mochten nog niet naar boven komen… Rond half 3 konden we dan toch eindelijk beginnen, we konden allemaal plaatsnemen op stoeltjes en krukken in een soort cirkel tussen het klavecimbel en de vleugel in de kamer. Wibb had zijn aantekeningen voor zich en de grote ondersteunende illustraties bij de hand. Hij wilde terug naar de basis van het fluitspel: hoe produceren wij geluid op een fluit en om dat opnieuw te ontdekken vroeg hij ons om het kopstuk met het mondgat waarover we normaal blazen van de fluit te halen en het middenstuk met de kleppen recht voor ons te houden als een klarinet. We kregen nu de opdracht om over het gat aan de bovenkant te blazen alsof het ons kopstuk was en zo opnieuw te ontdekken wat we moeten doen om klank te produceren op onze instrumenten. Dat was een slimme zet van hem, het was voor ons namelijk erg onwennig om onze instrumenten verticaal voor ons te houden en dan over de opening te blazen als over de opening van een bierflesje. Vanuit dit punt heeft hij zijn les opgebouwd en veel onderwerpen zijn aan bod gekomen: wat doe je met je lippen, luchtsnelheid, richting van blazen, grootte van de lipopening, hoever bedek je het mondgat, en hoe doe je al deze voorgaande dingen, hoe houdt je de fluit, hoe zet je de fluit idealiter in elkaar (compleet met zelfgetekende illustratie), wat moet je doen om een oktaaf te spelen, hoe werkt het met boventonen (wederom compleet met grote illustratie en vergelijking met de trillingen in de snaren van een gitaar), hoe begin en eindig je een toon, etc. Dat lijken misschien onderwerpen die meer thuis horen op de muziekschool of aan het begin van een conservatorium studie. Het blijkt echter dat het niet eenvoudig is om dit allemaal overzichtelijk te hebben voor jezelf op zo’n manier dat jij het weer kunt uitleggen aan iemand anders. Aangezien zijn studenten bijna allemaal in de laatste fase van hun opleiding zitten is dat juist wel wat wij binnenkort zelf zullen moeten doen als we zijn afgestudeerd en eigen leerlingen gaan lesgeven. Hij vertelde maar en demonstreerde maar, totdat zijn vrouw ons riep voor thee rond 5 uur. Wibb staat erom bekend dat zijn lessen vaak enorm uitlopen, ik had al in de gaten dat dit geen uitzondering zou worden. Na de pauze mochten wij deze basisprincipes toepassen in de melodieën uit het boek van Moyse. Een voor een moesten we nummer 1 van het boek (uit het hoofd) voor elkaar en voor hem voorspelen. Bij iedereen kwamen er andere ‘probleempjes’ naar voren en die werden een voor een aangepakt en hopelijk opgelost aan de hand van andere technische oefeningen. Dit was heel erg nuttig en extreem leerzaam, het is echt waar wat men zegt over fluiten en fluitisten: het is relatief eenvoudig om fluit te leren spelen en veel mensen spelen het dan ook (“hoe moeilijk kan het zijn?”), het echter ook makkelijk om het instrument slecht te bespelen en extreem moeilijk om het goed en verfijnd te bespelen. Een andere muzikale waarheid heb ik vandaag ook aan den lijven ondervonden: ‘er is niets moeilijker dan een eenvoudige melodie mooi te spelen.’ Het doel van dit boek, Wibb’s fluitbijbel, is om alle verfijnde technieken die je als fluitist nodig hebt om je instrument optimaal te leren beheersen een voor een aan bod te laten komen in deze op het eerste oog eenvoudige melodieën. Als je deze 24 allemaal op de goede manier leert spelen dan heb je de juiste technieken en hulpmiddelen voor al het andere ‘echte’ fluitrepertoire.
Om 8 uur ’s avonds waren we nog steeds maar bij nummertje 2 uit het boek, zoveel was er te zeggen bij iedereen over enkele maten muziek! Je zag iedereen steeds meer afdwalen van de les, de concentratie was op en de maag begon te knorren, bij iedereen behalve Wibb die nog steeds vrolijk en vol energie iedere noot en iedere maat van iemands voordracht analyseerde en corrigeerde en tussendoor verhalen en anekdotes vertelde over zijn studententijd bij Moyse: “Moyse told us that we had to play…”. Gelukkig kwam Michie vanuit de keuken zeggen dat het avondeten voor ons klaar stond. Ze had uitgebreid gekookt voor ons allemaal (alle 9 studenten en hen zelf) en we bleven dus ook allemaal nog eten na de les die niet van 2 tot 5 maar uiteindelijk van half 3 tot 8 geduurd had! Er was rijst en aardappelen, zalm en kip, salade en gekookte groenten, noten en fruit en heerlijke witte en rode wijn in overvloed. We hebben uiteindelijk nog ruim 2 uur samen in de keuken gezeten en veel gekletst, gelachen en gedronken. Er werden zelfs zelfbedachte teksten gezongen op de melodie’tjes uit het boek van Moyse, iets wat Wibb weer serieus nam om ons duidelijk te maken hoe we nummertje 3 uit het boek de volgende keer zullen moeten spelen gevolgd door een anekdote van Wibb over hoe Moyse op zijn sterfbed nog aan Wibb doorgaf dat Wibb gelijk had over de interpretatie van nummer 3 uit het boek. Er werd gezongen: “hap-py, hap-py en more-wine, more-wine (met het accent op de eerste lettergreep) en de variatie was in triolen en men vond dat mijn naam daar geschikt voor was: Mar-jo-lein, Mar-jo-lein, etc. Zoiets kan ook alleen maar gebeuren als je studenten van Wibb bij elkaar zet (met een glas wijn) in zijn keuken, fantastisch om dat nog mee te mogen maken!